شایع ترین عوارض مکمل های بدنسازی برای آقایان و بانوان

عوارض مکمل های بدنسازی چیست؟ تحقیقات نشان می دهد مصرف مکمل هایی تقلبی و با ترکیبات غیر مجاز عوارض مختلفی چون اختلالات گوارشی، تنفسی، نارسایی کلیوی، افزایش وزن، ریزش مو، جوش و آکنه، اختلال قاعدگی، پوکی استخوان و … همراه دارد. در حالیکه اگر مکمل هایی چون پودر انترامیل پر پروتئین برای بدنسازی، کراتین، کافئین، گینر و … اصل و با ترکیباتی مجاز باشند، فاقد عوارض جانبی هستند. احتمال بروز عوارض ذکر شده به فاکتورهایی مانند نوع مکمل، میزان و مدت مصرف، ژنتیک و سلامت فرد بستگی دارد. به همین دلیل مشورت با پزشک قبل از مصرف این محصولات توصیه می شود.

عوارض جانبی مکمل های بدنسازی
نوع مکمل	عوارض جانبی
اسید آمینه دار	افزایش تصلب شرایین و حملات قلبی (ال کارنیتین	اختلالات تنفسی و گوارشی، واکنش های آلرژیک (ال آرژنین	خارش و گزگز انگشتان (بتا آلانین)	گشاد شدن رگ های خونی و برافروختگی پوست (نیاسین)	–
پروتئین دار	اختلالات گوارشی (نفخ و تهوع و …)	سنگ کلیه	کاهش اشتها	گرفتگی عضلات	خستگی و سردرد
مولتی ویتامین	نفخ	اسهال و تهوع	مسمومیت با برخی مینرال ها	–	–
کافئین	بی خوابی	ضطراب	اسهال	سردرد و سرگیجه	–
کراتین	کم آبی بدن	مشکلات کلیوی	تشدید علائم پارکینسون	ریزش مو	–
هورمونی	افزایش فشار خون – خونریزی در بدن	نارسایی کلیوی و کبد – بزرگ شدن قلب و لخته شدن خون	رشد سینه طاسی، اختلال نعوظ(آقایان)	تغییرات دوره پریودی و رشد غیر طبیعی مو (بانوان)	توهم، افزایش پرخاشگری، تحریک پذیری
گینر	حالت تهوع و استفراغ	اختلالات تنفسی	افزایش چربی خون	عملکرد نامطلوب کلیه و کبد	–
امگا 3	رقیق شدن خون	احتمال خونریزی در بدن	–	–	–

عوارض مکمل های بدنسازی به تفکیک نوع آنها

مکمل های ورزشی انواع مختلفی دارند. استفاده از محصولاتی که مورد تایید FDA نیستند و یا مصرف غیر اصولی مکمل های اصل عوارض جسمی و روانی ایجاد می کند که به تفکیک بررسی می کنیم.

مکمل های بدنسازی هورمونی

این مکمل ها یکی از روش های رایج برای افزایش سطح تستوسترون و استروئیدها هستند. در گزارشی از NIH ذکر شده است:

Bodybuilding supplements may be adulterated with anabolic steroids. Anabolic steroids can boost strength but can cause severe, long-lasting, and in some cases, irreversible damage such as early heart attacks, strokes, liver tumors, kidney failure, and psychiatric problems. Stopping use can cause depression, which can lead to resumption of use

ممکن است مکمل های بدنسازی آلوده به استروئیدهای آنابولیک شوند. این ترکیبات می توانند قدرت را افزایش دهند، اما باعث آسیب شدید، طولانی مدت و گاها غیر قابل برگشتی چون حملات قلبی، سکته مغزی، تومورهای کبدی، نارسایی کلیه و مشکلات روانی می شوند. قطع مصرف این مکمل ها می تواند باعث افسردگی شود و در نهایت همین عامل به از سرگیری مصرف منتج می شود.

1. استروئیدها

گرچه استروئیدها قدرت عضلانی را افزایش می دهند، اما مصرف آنها عوارض جانبی جدی به دنبال دارد:

• نارسایی کلیوی و کبد
• افزایش فشار خون
• بزرگ شدن قلب و لخته شدن خون
• طاسی، کاهش تعداد اسپرم، رشد سینه و کوچک شدن سایز بیضه ها در مردان
• افزایش رشد موهای زائد و موهای صورت در خانم ها
• اثرات سوء روانی (توهم، افزایش پرخاشگری، تحریک پذیری)

2. تستوسترون

تستوسترون ها گروهی دیگر از مکمل های هورمونی هستند. موادی مانند DHEA در این مکمل ها وجود دارد که باعث افزایش سطح تستوسترون می شود. مصرف دوزهای بیش از 100-50 میلی گرم این مواد در یک بازه طولانی عوارض جانبی تستوسترون ها را افزایش می دهد که از آن جمله می توان به این موارد اشاره کرد:

• کند شدن سرعت لخته شدن خون و خونریزی در بدن
• تغییرات دوره پریودی و رشد غیر طبیعی مو در خانم ها
• درد و رشد سینه آقایان

عوارض جانبی مکمل بدنسازی اسید آمینه دار

عوارض این گروه از مکمل های ورزشی را در 4 مورد زیر بررسی می کنیم:

1. نیاسین (ویتامین B3)

عوارض مکمل های بدنسازی حاوی نیاسین در دوزهای مصرف حداقل 500 میلی گرم این مکمل ها ایجاد می شود. ایجاد لکه های قرمز به دلیل هجوم خون به سطح پوست، گشاد شدن رگ های خونی و برافروختگی پوست شایع ترین عوارض این مکمل هاست.

2. بتا آلانین

مصرف این گروه از مکمل های ورزشی مزایایی چون افزایش سطح انرژی و کاهش خستگی همراه دارد. در مقابل، عدم توجه به دستورالعمل مصرف آن عوارضی مانند خارش و گزگز انگشتان دست و پا ایجاد می کند.

3. ال کارنیتین

ال کارنیتین مکملی شامل دو اسید آمینه لیزین و متیونین است که چربی و کلسترول خون را پایین می آورد. مصرف آن توسط ورزشکاران به کاهش وزن و افزایش کارایی آنها کمک می کند. اگر این مکمل در حد استاندارد (حداکثر 2 گرم در روز) استفاده شود، هیچ عوارض جانبی ندارد. اما مصرف بیش از حد آن در یک بازه زمانی طولانی مدت خطرات زیر را در پی دارد:

• افزایش تصلب شرایین
• حملات قلبی

4. ال آرژنین

ال آرژنین مکملی است که در پروتئین سازی بدن، عملکردهای سلولی و رشد توده های عضلانی نقش دارد. مصرف متعادل آن کاملا ایمن و بی خطر است. اما ممکن است در برخی افراد با این عوارض همراه باشد:

• واکنش های آلرژیک
• اختلالات تنفسی و گوارشی
• سردرد

 مکمل بدنسازی کراتین

در مقوله عوارض مکمل های بدنسازی باید به عوارض مصرف کراتین ها هم اشاره کرد. این مکمل برای افزایش مقاومت بدن و سنتز پروتئین استفاده می شود. مصرف حداقل 25 گرم آن در یک بازه 14 روزه ایمن است، اما زیاده روی در مصرف می تواند عوارضی در پی داشته باشد:

• مشکلات کلیوی
• تشدید علائم پارکینسون
• کم آبی بدن
• ریزش مو

در گزارشی از مجله healthline آمده است:

The most common side effect associated with creatine is weight gain, which may be due to water retention. While there are anecdotal reports of other side effects — including digestive issues, dehydration, and muscle cramps — these have not been observed in clinical studies

شایع ترین عوارض جانبی مصرف کراتین افزایش وزن است که به دلیل تجمع آب در بدن رخ می دهد. گرچه گزارشاتی از سایر عوارض جانبی این مکمل، مانند اختلالات گوارشی، کم آبی بدن و گرفتگی عضلات، وجود دارد، اما در مطالعات بالینی مشاهده نشده است.

عوارض سوء مکمل های بدنسازی حاوی پروتئین

این مکمل ها عمدتا برای عضله سازی و افزایش توان بدنی استفاده می شوند. عوارض مکمل های بدنسازی شامل این مورد هم می شود. گرچه مصرف میزان متعادل آنها عارضه ای به دنبال ندارد، اما مقادیر بالای آن عوارضی چون کم آبی و آسیب هایی جدی برای کبد و کلیه ها همراه دارد. یکی از محبوب ترین نوع این مکمل های ورزشی پروتئین وی است که برای عضله سازی استفاده می شود. مصرف این ماده کاهش وزن، فشار خون و چربی را برای افراد ورزشکار همراه دارد.

از عوارض شایع مصرف بیش از حد این مکمل ریزش موهاست؛ به ویژه زمانی که پروتئین وی به طور همزمان با یکی از مکمل های آمینو اسیدی مصرف شود. به هم خوردن تعادل هورمونی به ویژه تستوسترون مهم ترین دلیل ایجاد این عارضه است. سایر عوارض این مکمل عبارتند از:

• خستگی
• سردرد
• سنگ کلیه
• گرفتگی عضلات
• کاهش اشتها
• اختلالات گوارشی (نفخ و تهوع و …)

مکمل های بدنسازی مولتی ویتامین

مکمل های ورزشی حاوی ویتامین گرچه در شرایط خاص برای بدن مفید هستند، اما در صورت مصرف با بعضی مینرال ها از جمله آهن و یا برخی از انواع خاص آنها مانند ویتامین های محلول در چربی عوارضی همراه دارند. نفخ، اسهال، تهوع و مسمومیت با فلز (در صورت مصرف با مینرال ها) از جمله عوارض این مکمل ها هستند.

مکمل های بدنسازی کافئین دار

مکمل های کافئین موادی موثر برای چربی سوزی، افزایش انرژی و تمرکز ورزشکاران هستند. محرک های موجود در فرمولاسیون این مکمل ها عوارضی چون ضربان نامنظم قلب، لرزش بدن، افزایش فشار خون و عملکرد نامطلوب غدد فوق کلیوی ایجاد می کند. سایر عوارض شایع این مکمل عبارت است از:

• سردرد و سرگیجه
• اسهال
• بی خوابی و اضطراب

عوارض جانبی مکمل بدنسازی گینر

گینر مکملی است که به دو منظور افزایش وزن و عضله سازی مصرف می شود. گرچه مصرف این مکمل ها کالری بالایی برای افراد ورزشکار تامین می کند، اما استفاده خودسرانه آنها می تواند این عوارض را همراه داشته باشد:

• اختلالات تنفسی
• عملکرد نامطلوب کلیه و کبد
• حالت تهوع و استفراغ
• افزایش چربی خون

امگا 3

مکمل های ورزشی امگا 3 با هدف تامین این اسید چرب، کاهش التهاب و افزایش ریکاوری مصرف می شوند. عوارض مکمل های بدنسازی حاوی این ماده عبارت است از:

• رقیق شدن خون
• احتمال خونریزی در بدن

عوارض مصرف مکمل های بدنسازی بر بدن

مکمل های بدنسازی که با ترکیبات غیر مجاز به بازار عرضه می شوند، تاثیراتی سوء بر بدن ایجاد می کنند. برخی از شایع ترین عوارض جانبی این محصولات عبارتند از:

اختلالات گوارش

از شایع ترین عوارض جانبی مکمل های ورزشی مشکلات گوارشی مانند درد شکم، یبوست، اسهال و نفخ است. این عوارض عمدتا در نتیجه مصرف مکمل های زیر ایجاد می شوند:

• اسهال: گینرها، پروتئین وی و کراتین ها
• یبوست: مکمل های چربی سوز و پروتئین وی
• درد شکم و نفخ: مکمل های حاوی کراتین، آمینو اسیدها و پودر فیبر

حساسیت های پوست و ریزش مو

یکی دیگر از عوارض مکمل های بدنسازی به مشکلات پوست و مو حاصل از این محصولات مربوط می شود. عمده مشکلات پوستی مکمل ها ایجاد جوش، کهیر، آکنه و تورم صورت است که عمدتا در نتیجه مصرف پروتئین وی یا گینرها اتفاق می افتد. وجود برخی فاکتورهای رشد مانند IGF یا TGF در این محصولات دلیل بروز این عوارض است. ریزش مو یکی دیگر از عوارض جانبی این مکمل هاست. این عارضه معمولا با مصرف کراتین ها تشدید می شود که علت آن هم افزایش ترشح دی هیدروتستوسترون است. مکمل های غیر مجاز پروهورمون ها از جمله استروئیدهای آنابولیک نیز با اختلال در ترشح هورمون ها این عارضه را ایجاد می کنند.

اختلالات کلیوی

مطالعات نشان داده اند که مصرف بیش از حد برخی مکمل ها با مشکلات کلیوی از جمله سنگ کلیه همراه است. در مجله Shalby گزارش شده است:

Some studies say that too much of some supplements can cause kidney problems, especially in young people. Gym supplements which contain excess protein, caffeine, steroids, cough syrups, growth hormones, and in some cases alcohol or nicotine affect kidney health

مطالعات نشان داده اند مصرف بیش از حد برخی مکمل ها باعث ایجاد مشکلات کلیوی، به ویژه در افراد جوان، می شود. مکمل های بدنسازی حاوی پروتئین اضافی، کافئین، استروئیدها، شربت های سرفه، هورمون های رشد و الکل یا نیکوتین بر سلامت کلیه ها تاثیر می گذارند.

احتباس آب در بدن

تجمع آب در بدن یکی دیگر از عوارض مکمل های بدنسازی است. این وضعیت باعث افزایش وزن بدن می شود و عمدتا در نتیجه مصرف کراتین ها و هورمون های رشد مصنوعی ایجاد می گردد. کراتین ها با افزایش جذب بیشتر آب در سلول های عضلانی و هورمون های رشد با بهم ریختن تعادل الکترولیت ها در بروز این عارضه نقش دارند.

تحریک پذیری سیستم عصبی

تحریک پذیری سیستم عصبی در نتیجه مصرف مکمل های ورزشی عموما آسیب های روانی در فرد ایجاد می کند. افزایش عصبانیت و پرخاشگری، اضطراب و اختلال خواب از جمله مشکلاتی هستند که مصرف این نوع مکمل ها در پی دارد.

عوارض مکمل های بدنسازی برای آقایان

از شایع ترین عوارض مصرف مکمل های غیر مجاز بدنسازی در آقایان می توان به این موارد اشاره کرد:

• عقیم شدن: عمدتا در نتیجه استفاده از استروئیدهای آنابولیک ایجاد می شود.
• اختلال نعوظ: در نتیجه مصرف مکمل های استروئیدی رخ می دهد.
• ژنیکوماستی (بزرگ شدن سینه ها): مصرف استروئیدهای آنابولیک در ایجاد این عارضه نقش دارد.

اثرات سوء مصرف مکمل های بدنسازی در بانوان

عمده مصرف مکمل های بدنسازی برای بانوان انواع پروتئین دار این محصولات است. مصرف بیش از حد این محصولات عوارض زیر را برای این گروه همراه دارد:

• دهیدراتاسیون و افزایش وزن: مصرف پودرهای پروتئینی این عارضه را تشدید می کند.
• اختلال در قاعدگی: در نتیجه مصرف مکمل های SARMs (مکمل های افزایش دهنده تستوسترون) ایجاد می شود.
• بروز صفات ثانویه جنسی مردانه: در اثر مصرف مکمل های حاوی پروهورمون ها (DHEA) بروز پیدا می کنند.
• پوکی استخوان: عمدتا با مصرف مکمل های پر پروتئین و به دلیل دفع کلسیم بدن ایجاد می شود.

آیا عوارض مکمل های بدنسازی برای هر مصرف کننده ای حتمی است؟

بروز عوارض مکمل بدنسازی به فاکتورهای مختلفی چون نوع مکمل، دوز و مدت مصرف، وضعیت سلامت و استعداد ژنتیکی فرد بستگی دارد. ایجاد عوارض جانبی این محصولات مربوط به زمانی است که شرایط زیر وجود داشته باشد:

• تاریخ مصرف مکمل مورد نظر منقضی شده باشد.
• محصول مصرفی تقلبی باشد.
• مقدار زیادی از مکمل مورد استفاده قرار گیرد.

در پایان، مکمل بدنسازی مصرف کنیم یا خیر؟

پاسخ مثبت است. این محصولات به تقویت عضله، انرژی و تمرکز ورزشکاران کمک می کنند. آنچه به عنوان عوارض مکمل های بدنسازی اشاره کردیم در شرایطی اتفاق می افتد که محصولی تاریخ گذشته یا تقلبی مصرف شود و یا مقداری بیش از حد مجاز و بدون توجه به دستورالعمل مورد استفاده قرار گیرد. در این شرایط با توجه به نوع مکمل مصرفی مشکلاتی چون اختلالات گوارشی، کلیوی، تجمع آب در بدن، آکنه و جوش و ریزش مو ایجاد می شوند.

افزایش وزن، پوکی استخوان، اختلال در قاعدگی خانم ها و عقیم شدن آقایان از دیگر عوارض جانبی مکمل های بدنسازی هستند. برای به حداقل رساندن این عوارض خرید محصولی اصل توصیه می شود. با خرید از داروخانه دکتر شیما دیگر نگران عوارض جانبی این محصولات نخواهید بود.